ĐỔI
Đổi là vị từ biểu hiện hành động hoặc
quá trình bỏ cái này để lấy cái khác hoặc chuyển từ cái này sang cái khác (đó
là những thực thể có thể tri giác được: vật, người, thiết chế, sản phẩm của quá
trình tinh thần, tình cảm).
A. Trong
câu hành động, đổi có tác thể (người
thực hiện hành động) làm đề/chủ ngữ, và có một hoặc hai đối thể (đối tượng bị
tác động) làm bổ ngữ.
Khi hai bổ ngữ
cùng có mặt, có thể dễ dàng xác định đó là đối thể 1 (tạm gọi là “bị
chuyển thể” – cái mà tác thể từ bỏ) hoặc đối thể 2 (tạm gọi là “chuyển
thể” – cái mà tác thể nhận lấy) căn cứ vào các chỉ tố dẫn nhập như ra, thành, lấy, qua, sang.
Ví dụ:
(1) Nó đổi tờ 200 ngàn ra tiền lẻ.
(2) Học sinh phải đổi cấu trúc chủ động thành/qua/sang
cấu trúc bị động.
(3) Người trúng giải không được
đổi tặng phẩm lấy tiền.
(4) Ở nhiều nước, sau khi lấy
chồng, phụ nữ phải đổi họ bố qua/sang
họ chồng.
(5) Hắn gạ đổi tình lấy tiền.
(6) Các nhà tâm lý khuyên nên đổi tình yêu ra tình bạn.
