1. Đặt
vấn đề
Khi biểu hiện một sự
tình, do ảnh hưởng của nhiều nhân tố, người nói có thể chọn một trong nhiều hình
thức diễn đạt khác nhau. Những hình thức khác nhau này thường được gọi chung là
các biến thể cú pháp (syntactic variants). Xét về mặt nội dung, biến thể cú
pháp là những cách nhận định khác nhau của người nói về một sự tình dựa trên
những khác biệt về cách thức tổ chức câu.
Người nước ngoài, do khả
năng hạn chế về các mô hình cú pháp được học, thường đặt sai tiêu điểm thông
tin (làm văn bản thiếu mạch lạc hay hội thoại thiếu liên tục), hoặc tạo lập những
phát ngôn kém tự nhiên vì chỉ dựa trên những cấu trúc quen thuộc (với họ). Đôi
khi một phát ngôn đúng ngữ pháp lại tỏ ra không đạt yêu cầu giao tiếp, vì người
bản ngữ cảm thấy khó hiểu – đó không phải là một câu mà họ chờ đợi được nghe.
Vì vậy, trong quá trình dạy
tiếng Việt như ngôn ngữ thứ hai, cần cung cấp các biến thể cú pháp khác nhau để
người học có thể chọn lựa sao cho phù hợp với tình huống đối thoại hoặc phù hợp
với sự mạch lạc của văn bản.
Mục đích của bài viết
này là trình bày những thao tác xây dựng các biến thể cú pháp để từ đó giáo
viên dạy tiếng có thể ứng dụng vào việc thiết kế các bài học tiếng Việt.
